زمان : از مطلق نیوتن تا نسبیت انیشتین تا آستانه ی ورود به نظریه SET (System evolution theory)
«زمان همان چیزی است که همه‌چیز را از هم جدا می‌کند تا همه اتفاقات یک‌جا نیفتند.» – استفان هاوکینگ (+نقد و چالش)
استفان هاوکینگ از مورد علاقه های من است ، کسی که تا جاییکه جا داشت یقه ی خودش را رها نکرد
⏳ زمان در نگاه کلاسیک نیوتن
در فیزیک کلاسیک، زمان تیک تاک ساعت است، یک پس‌زمینه‌ی ثابت که همه‌ی رویدادها روی آن اتفاق می‌افتند. در این چارچوب، یک ثانیه برای همه و در همه‌جا یکسان بود، تیک و بعد تاک. هیچ وابستگی به مکان، سرعت یا شرایط محیطی نداشت.
🌌 زمان در نسبیت انیشتین
انیشتین این تصویر ساده را تغییر داد. در نسبیت:
- زمان وابسته به سرعت حرکت ناظر است.
- زمان تحت تأثیر میدان گرانشی قرار می‌گیرد.
این یعنی دو ناظر می‌توانند برای یک رویداد واحد، زمان‌های متفاوتی را تجربه کنند. مثلاً:
- روی سطح زمین، یک ثانیه کمی کندتر می‌گذرد نسبت به مدار بالاتر، چون میدان گرانشی قوی‌تر است.
- فضانوردی که با سرعت نزدیک به نور حرکت می‌کند، پس از بازگشت به زمین، متوجه می‌شود که زمان برای او بسیار کندتر گذشته است.
💡 این پدیده، «انبساط زمان» نام دارد و به‌خوبی در آزمایش‌های فضایی و ساعت‌های اتمی تأیید شده است.
📌 پرسشی که ذهن را به چالش می‌کشد
اگر زمان می‌تواند با سرعت یا گرانش تغییر کند، پس دیگر یک ثابت جهانی نیست.
- آیا می‌توان آن را همچون یک «کمیت انعطاف‌پذیر» دید که بسته به شرایط، کش می‌آید یا جمع می‌شود؟
- اگر چنین است، چه چیزی در پس این انعطاف نهفته است؟
⚠️ نواقص نسبیت در درک زمان
با وجود موفقیت‌های چشمگیر نسبیت، هنوز پرسش‌های مهمی بی‌پاسخ مانده‌اند:
- ریشه‌ی زمان چیست؟ نسبیت آن را توصیف می‌کند، اما توضیح نمی‌دهد چرا وجود دارد.
- چندلایگی زمان: آیا تنها یک زمان جهانی داریم یا می‌توان لایه‌های هم‌زمان ولی مستقل را تصور کرد؟
- نقاط گسست و ناپیوستگی‌ها: در شرایط شدید (مانند سیاه‌چاله‌ها)، آیا زمان همچنان یک جریان پیوسته است؟
🚀 آماده‌سازی برای یک رهیافت جدید
زمان در فیزیک کلاسیک مطلق بود.
زمان در نسبیت انعطاف‌پذیر شد.
اما هنوز، تصویر ما کامل نیست.
اینجا پرسش‌های بزرگ‌تر پدیدار می‌شوند:
- اگر زمان چندسطحی باشد چه؟
- اگر بتوان آن را همانند ساختاری تحولی و سیستمی در نظر گرفت، آیا راهی برای فهم عمیق‌تر واقعیت باز می‌شود؟
🔮 اینجاست که مسیر ما آرام‌آرام به سمت نظریه‌ی تحول سیستمی (SET) گشوده می‌شود…